кид

кид

1. рука; верхняя конечность человека от плеча до пальцев; кисть

Кидым сусырташ поранить руку;

кидым рӱзаш махать руками;

шола кид левая рука;

кидым шуялташ протянуть руку.

(Сакарын) кидше пел ий гыч иже тӧрланыш. [/i]С. Чавайн.[/i] Лишь через полгода поправилась рука Сакара.

2. рука, руки (употр. как символ труда, работы, действия, а также работника, деятеля)

Шӧртньӧ кид золотые руки.

Ынде вуеш шуынат, суртыштына паша кид ешаралтеш. [/i]Б. Данилов.[/i] Ты теперь стал взрослым, в хозяйстве прибавятся рабочие руки.

А суртпечым ачалаш пӧръеҥ кид кӱлеш. [/i]Ю. Артамонов.[/i] А хозяйство привести в порядок нужны мужские руки.

3. перен. рука; манера письма, почерк

Ачин серыше еҥым кидше гычак пала. [/i]Я. Ялкайн.[/i] Ачин узнает писавшего человека по его почерку.

Ӱдыр адресым возышо еҥын кидшым ыш пале. [/i]В. Иванов.[/i] Девушка не узнала руку написавшего адрес.

4. рука, руки (употр. как символ обладания, владения, власти)

Лу ял кидыште шагал гын 500 десятин чодыра ыле. [/i]М. Шкетан.[/i] В руках десяти деревень было самое меньшее 500 десятин лесу.

Власть ынде мыйын кидыштем. [/i]Н. Лекайн.[/i] Власть теперь в моих руках.

5. рука, сторона, направление

Пурла кидыште по правую руку, на правой стороне.

Тиде корно дене уна тудо кок зимовко йокте, тушечын шола кидыш. [/i]А. Айзенворт.[/i] По этой дороге вот до тех двух зимовок, оттуда на левую сторону.

6. Г.

уст. держава, страна

7. в поз. опр. ручной, рук

Кид вакш ручная мельница;

кид шагат ручные часы;

кид йыжыҥ сустав руки, сочленение руки.

Наталя кид вийжым ок чамане, бидон-влакым йылгыжтарен мушкеш. [/i]М. Иванов.[/i] Наталя не жалеет силу рук, до блеска моет бидоны.

Идиоматические выражения:

– кид гыч велаш

– кид гыч

– кид дене шуаш

– кид йымалне

– кид йымалан колаш

– кид йымач лекташ

– кид кергалтен, кидым кергалтен

– кид кучаш, кидым кучаш

– кид кӱрлаш, кидым кӱрлаш

– кид ойыраш, кидым ойыраш

– кид кӱчык

– кид логалдыме, кид шудымо

– кид семын

– кид нӧлташ, кидым нӧлташ

– кид нӧлталтеш

– кид пуаш, кидым пуаш

– кид пышташ, кидым пышташ

– кид чылалан толеш

– кид шумо, кид шумаш

– куштылго кидан

– кидлан куштылго

– кидда куштылго лийже

– кидше неле

– кидым ончаш

– кидым шала(ш) колташ

– кидым шуялтен шуаш

– кидын шуаш

– кидыш кучыдымо

– кидыш логалаш, кидыш верешташ

– кидыш налаш

– шкем кидыш налаш

– кидыш пураш

– кидыш пуаш

– кидыш туныкташ

– кидыш тунемаш

– кидыште кучаш

– шкем кидыште кучаш

– кидыште лияш

– кидыш шуаш

– яра кид дене

– кок кид дене

– кид ок чытырне

– кид чыгылтеш

– шке кид

– пурла кид

– кидше яндар огыл

– кидым кӱчыкемдаш

– омо кидыш кучыктен пуа

– еҥ кид мучаште

– кид(ым) лупшалаш

– поро кид

– кид ок мий

– кид гыч мучышташ

– кид гыч мучыштараш

– кид кидым мушкеш

– кидше модеш гына, кидше модеш веле

– кидыш поген налаш

– кидым пераш

– кидыш пурташ

– кошкышо кид

– кидыште нумалаш

– кидшымат ыш тушкалте

– кидшат ыш тӱкнӧ

– кидӹм виктӓш

– кидлӓн волям пуаш

– йӓл кидӹштӹ лиӓш

– кидӹм йошт колтен шӹнзешӓт, кидӹм йошт колтен шӹнзӓ

– кид гӹц кежӹ, кид гӹц карангжы

– кид ӹшкеок миӓ

– кид пиштӹдеок труяш

– кид мычкок пукшаш

– кид гӹц сӹсӹргӓш

– кид гӹц сӹсӹртӓш

– кидӹш толеш